-
1 төче
I 1. прил.1)а) пре́сный; не солёныйтөче су — пре́сная вода́
б) пре́сный, не ки́слыйтөче камыр — пре́сное те́сто
2) сладкова́тый, подслащённый; при́торно-сла́дкийтөче ашамлык — подслащённая еда́
3) перен. слаща́вый, при́торныйтөче тел (сүз) — слаща́вая речь (сло́во)
төче караш — слаща́вый взгляд
2. сущ.төче тавыш (тон) — при́торный го́лос (тон)
1) сла́дость, слаща́вость; при́торно-сла́дкий вкус ( съедобного)бер төчесе дә юк — ни мале́йшей при́торности
2) преимущ. в паре со словом ачы го́речь; ра́дости, уте́хи жи́знитормышның ачысын күп татыдым, төчесен күрмәдем — мно́го я испыта́л го́речи в жи́зни, да не ви́дел (не пережи́л) ра́достей
•- төче коймак
- төче күмәч
- төче тамыр
- төче торма
- төче чия II сущ.1) волча́нка; золоту́ха, ко́жный туберкулёз2) геморро́й3) редко си́филис•- төче чире -
2 өч
числ.; колич.1) три, тро́е; втро́е, втройне́өч сәгать ярым — три с полови́ной часа́
өч өчең - тугыз — три́жды три - де́вять
өч балалы ана — мать с тремя́ детьми́
өч кыз — три де́вочки
өч ел элек — три го́да тому́ наза́д
өч тапкыр — три ра́за; три́жды, троекра́тно
өч тапкыр арту — увели́чиваться в три ра́за
өч тапкыр(га) арттырылган — тройно́й, утро́енный
өчтән бер — одна́ треть
өч илле — толщино́й в три па́льца
2) в сочет. с сущ. на -лы, -лыктрёх-; в трёх, в три, за три, из трёхөч айлык бала — трёхме́сячный ребёнок
өч бүлмәле квартира — кварти́ра из трёх ко́мнат
өч сумлык китап — кни́га за три рубля́; трёхрублёвая кни́га
өч атналык ял — трёхнеде́льный о́тдых (о́тпуск)
3) в притяж. ф. өчебез, өчегез, өчесетро́е (из нас, из вас, из них)өчебез дә — все тро́е
балаларның өчесе мәктәпкә йөри — тро́е из дете́й хо́дят в шко́лу
4) в знач. сущ. тро́йка ( оценка)см. тж. өчле5) в знач. сущ. өче, өчесеобря́д трети́ны (поми́нки по усо́пшим на тре́тий день по́сле похоро́н)•- өч ат
- өч бармаклы
- өч басулы
- өч бүлекле
- өч гөмбәзле
- өчьеллыгы
- өчьеллык
- өч катлы
- өч көнлек
- өч көпчәкле
- өч кырлы
- өч кырлы почмак
- өч өлгеле көзге
- өч пәрдәле
- өч процентлы
- өч сәгатьлек
- өч серияле
- өч тәгәрмәчле
- өч төр ярыш
- өч төрле
- өч яфрак
- өч япьле
- өч яшьлек••өч аяклап — о́чень бы́стро, со всех ног (бежа́ть, прийти́)
өч борынга — прост. на три но́са, на трои́х
-
3 диңгез
сущ.1) мо́ре || морско́йачык диңгездә йөзү — пла́вать в откры́том мо́ре
давыллы диңгез — штормово́е мо́ре
диңгездә коену — купа́ться в мо́ре
диңгез сугышы — морско́й бой
диңгез хайваннары — морски́е живо́тные
диңгез флоты — морско́й флот
диңгездә хакимлек итү — госпо́дствовать на мо́ре
••диңгез кипмәс, халык үлмәс — погов. мо́ре не вы́сохнет, наро́д не умрёт
диңгез кырыенда кое казый — погов. ро́ет коло́дец на берегу́ мо́ря
диңгез якасында торып сусау — погов. у мо́ря умира́ть от жа́жды
2) перен. мо́ре, ма́ссахалык диңгезе — мо́ре люде́й; наро́дная ма́сса
кар диңгезе — сне́жное мо́ре
чәчәкләр диңгезе — мо́ре цвето́в
кан диңгезе — мо́ре кро́ви3. диңгездә мо́рем, по мо́рю; см. тж. диңгез буйлап
диңгездә сәяхәт итү — путеше́ствовать мо́рем (по мо́рю)
•- диңгез авыруы
- диңгез акчарлагы
- диңгез арысланы
- диңгез арты
- диңгез аръягындагы
- диңгез атчыгы
- диңгез бөркете
- диңгез каракошы
- диңгез буе
- диңгез буенда яшәүче
- диңгез буйлап
- диңгез кәбестәсе
- диңгез керпесе
- диңгез колакчыны
- диңгез козгыны
- диңгез кондызы
- диңгез кысласы
- диңгез мәчесе
- диңгез сәяхәте
- диңгез ташбакасы
- диңгез училищесы
- диңгез үләне
- диңгез филе
- диңгез чабагы
- диңгез чучкасы
- диңгез шайтаны
- диңгез энәсе
- диңгез юлбасары
- диңгезгә чыгу
- диңгездә йөзү
- диңгездә йөрү
- диңгездә йөрү сыйфатлары
- судноның диңгездә йөрү сыйфатлары••диңгез артында (диңгез аръягында) — за́ морем, за три́девять земе́ль
диңгез тубыктан — мо́ре по коле́но
диңгездән бер тамчы — ка́пля в мо́ре
-
4 дуңгыз
сущ.1) свинья́ || свино́йана дуңгыз — свинома́тка
ата дуңгыз — бо́ров, хряк
буаз дуңгыз — супоро́сая (супоро́сная) свинья́
дуңгыз балалавы — опоро́с
дуңгыз мае — свино́е са́ло, шпик
дуңгыз тиресе — свина́я ко́жа
дуңгыздан дуңгыз туар — посл. от свиньи́ рожда́ется свинья́
••аның дуңгызы да боламык ашый — посл. у него́ и свинья́ ест болту́шку (т. е. зажиточный, живёт хорошо)
2) перен.; бран. негодя́й, поросёнок, свинья́3) диал. бо́ров ( дымохода печи)4) диал. подкладно́й чурба́н•- дуңгыз абзары
- дуңгыз баласы
- дуңгыз гөмбәсе
- дуңгыз елы
- дуңгыз ите
- дуңгыз караучы
- дуңгыз кылы
- дуңгыз кырмалавы
- дуңгыз көтүчесе••дуңгыз сөте эчкән нәрсә — об обеспе́ченном челове́ке
дуңгыздан бер кыл — с парши́вой овцы́ хоть ше́рсти клок; ка́пля в мо́ре
-
5 урман
сущ.; в разн. знач.лес || лесной; лесо-,катнаш урман — сме́шанный лес
яфраклы урман — ли́ственный лес
ылыслы урман — хво́йный лес
вак урман — ме́лкий лес
каен урманы — берёзовый лес; березня́к
нарат урманы — сосно́вый лес; сосня́к
урман ташу — вози́ть лес
нефть вышкалары урманы — лес нефтяны́х вы́шек
урман кошлары — лесны́е пти́цы
урман үсемлекләре — лесны́е расте́ния
урман сукмагы — лесна́я тропи́нка
урман бүлемтеге — лесосе́ка
урман техникасы институты — лесотехни́ческий институ́т
- урман алдыурманга утын ташымыйлар — (посл.) в Ту́лу со свои́м самова́ром не е́здят (букв. в лес дрова́ не во́зят)
- урман бите
- урман кырые
- урман ахагы
- урман ачыклыгы
- урман баганасы
- урман бете
- урман бөргәне
- урман бүлемтеге
- урман иясе
- урман йолдызагы
- урман какысы
- урман кандаласы
- урман каравылчысы
- урман каратәне
- урман караучы
- урман каргасы
- урман кипкәре
- урман кисентесе
- урман кисү
- урман кисүче
- урман көпшәсе
- урман куелыгы
- урман күгәрчене
- урман мәчесе
- урман саесканы
- урман саклау
- урман сыеры
- урман тавыгы
- урман төпләү
- урман төпләү машинасы
- урман тургае
- урман өрәге
- урман утырту
- урман утырту эшләре
- урман үрдәге
- урман хуҗалыгы
- урман хуҗалыгы җирләре
- урман чыгару
- урман чыпчыгы
- урман шөлдие
- урман эчләп
- урманда үскән••урман әүлиясе — проста́к, простофи́ля
урман иясе (сарыгы, хуҗасы) — миф. ле́ший
См. также в других словарях:
өчесе — 1. Нин. б. бер иштән булган әйберләрдән яки затлардан өч әйбер яки өч зат 2. Кеше үлгәннән соң өч көн үткәч аны искә алу йөзеннән үткәрелә торган йола өчесен үткәрү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
диңгез — 1. Океанның коры җир белән теге яки бу дәрәҗәдә чолгап алынган бер өлеше – тозлы төчкелтем сулы зур мәйдан. Зур ясалма сулык; зур су мәйданы 2. күч. Берәр нәрсәнең күп булуы, зур мәйдан алып торуы тур. чәчәк диңгезе. ДИҢГЕЗ АВЫРУЫ – Тирбәлү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җәмәгать — и. 1. Җәмгыять (1) 2. Җәмгыять (2,3). с. Коллектив катнашында яки коллективның аерым вәкилләре тарафыннан башкарыла торган. Аерым бер категориягә, төргә, җенескә һ. б. ш. караган төркем; (шулар) дөньясы, заты хатын кыз җәмәгате эт җәмәгатен ярата … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
резидент — 1. Империалистик дәүләтнең протектораттагы вәкиле (асылда идарә итүчесе) 2. Дәрәҗәсе ягыннан илчедән бер ранг түбән булган дипломатия вәкиле; министр резидент 3. Берәр илнең даими рәв. чит илдә яшәүче гражданы 4. Чит дәүләтнең бер районында… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
комендант — 1. Хәрби крепость яки ныгытылган районның башлыгы 2. Гарнизон һәм каравыл хезмәтләрен төгәл үтәүне, хәрби хезмәткәрләрнең үз үзләрен тотуларын күзәтү кебек эшләргә җитәкчелек итүче хәрби башлык 3. Нин. б. оешмага караган яки оешма урнашкан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төче — I. с. 1. Тозы аз булганга яки бөтенләй булмаганга үзенчәлекле тәмен югалткан; тозсыз. Шикәр, тоз, ачы тәмләткечләр салып әзерләнмәгән; киресе: ачы 2. Чүпрә салмыйча әзерләнгән, ачытылмаган (камыр һәм камыр ашлары тур.) 3. Шикәрле, татлы, тәмле 4 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
